Đám Sênh hay còn gọi là đám chay là một nghi thức cầu an khá đặc sắc và độc đáo của đồng bào dân tộc Cao Lan ở huyện Yên Bình tỉnh Yên Bái.
Đây là nghi lễ truyền thống, đã tồn tại trong đời sống văn hóa của đồng
bào Cao Lan nơi đây từ rất lâu đời nhằm cầu xin sự bình an cho gia đình
và dòng họ của gia chủ nơi tổ chức lễ hội.
Trong một đời người
hay trong nhiều năm, gia đình dòng họ người Cao Lan làm ăn không may
mắn, gặp nhiều thất bát, ốm đau bệnh tật, chăn nuôi, trồng cấy luôn bị
mất mùa, gặp nhiều tai ương trong cuộc sống... thì đồng bào sẽ tiến hành
làm Đám sênh (đám chay) để tạ ơn tổ tiên, trời đất, cầu xin sự che chở
và phù hộ cho cuộc sống được an bình, ấm no, hạnh phúc.
Lễ hội
Đám Sênh được tổ chức ở quy mô gia đình. Trong mỗi gia đình tùy thuộc
vào từng dòng họ riêng biệt mà lễ hội này được tổ chức ở quy mô to nhỏ
khác nhau, thời gian tổ chức ngắn hay dài cũng tùy thuộc vào mỗi dòng
họ.
Thời
gian tổ chức lễ hội Đám Sênh được tính theo chu kỳ đời người, nghi thức
này không được tiến hành liên tục hằng năm ở mỗi gia đình dòng họ mà
tại mỗi đời, (tính theo 25 năm là một đời thì gia chủ phải tổ chức lễ
hội Đám Sênh một lần). Ở đời bố vì điều kiện kinh tế chưa tổ chức được
thì phải khất xin sang đời sau và đời con sẽ phải có trách nhiệm tổ chức
nghi thức này thay cho đời trước. Đối với các họ lớn như họ Trần thì lễ
hội được diễn ra trong 7 ngày, bước vào ngày đầu tiên gọi là ngày khai
bút viết sớ (hoi pêt) ngày bắt đầu vào đám. Vào ngày này, gia chủ mời 3
thầy cúng, trong đó có 1 thầy cả đứng tên tổ chức nghi lễ gọi là Say
phù, 12-15 thầy Đạo tràng (người giúp việc cho thầy cúng đã được cấp
sắc) liên tục viết các tờ sớ bằng chữ nôm Cao Lan để thể hiện các ước mơ
nguyện vọng về một cuộc sống tốt đẹp thông qua các lá sớ đó. Thời gian
viết sớ được tiến hành liên tục cho tới ngày chính thức của lễ hội Đám
Sênh. Nghi lễ chính thức sẽ được diễn ra liên tục từ 17 giờ chiều cho
tới sáng ngày hôm sau trong ngày cuối cùng của lễ hội.
Địa điểm tổ
chức lễ hội Đám Sênh tại nhà gia chủ nơi tổ chức nghi lễ. Tại đây, đồng
bào lập hai đàn cúng, một trên nhà nơi thờ tổ tiên của đồng bào, nơi
đây sẽ diễn ra các nghi thức chính của lễ hội Đám Sênh và một đàn cúng
dưới sân nơi thờ thổ công và các vị thần trông coi đất đai.
Lễ vật
dâng cúng trong ngày lễ chính là các lễ chay bao gồm hoa quả, bánh trái
và các thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật. Còn lễ vật phía đàn cúng
dưới sân nơi thờ các âm binh và đoàn quân quan của các thánh là lễ tạp
bao gồm 5 mâm cúng nhỏ có thịt lợn luộc và một mâm cúng chính gồm 1 con
ngan.
Theo quan niệm dân gian, đồng bào cho rằng đây là lễ chay
cho nên các thần thánh và tổ tiên chỉ cần cúng lễ chay, còn các đoàn
quân quan đi bảo vệ các thần thánh sẽ được cúng lễ tạp mà không cần
kiêng chay.
Vào ngày khai bút, gia chủ sẽ mời dân làng đến dự và
mở một bữa tiệc nhỏ chiêu đãi mọi người vừa để thông báo về việc tổ chức
lễ hội Đám Sênh của gia đình vừa để bà con dân làng biết và chúc mừng
cho gia đình. Vào ngày này, thầy cúng tiến hành nghi thức cúng khai bút
(hoi pệt) ngay trước bàn thờ tổ tiên của gia đình, sau đó thầy cúng và
các đạo tràng liên tục viết sớ trong các ngày từ hôm đó cho tới hôm vào
lễ hội chính thức. Trong ngày khai bút dân làng đến dự và uống rượu chúc
mừng gia chủ, tiếp đó mỗi người có một món quà nhỏ là các sản vật của
gia đình để mừng cho gia chủ đã tổ chức được lễ hội Đám Sênh.
Lễ
hội Đám Sênh thắm đượm tinh thần đoàn kết, hội tụ nhiều giá trị nhân
văn, tích hợp nhiều yếu tố văn hóa đặc sắc độc đáo của đồng bào Cao Lan ở
huyện Yên Bình và nhiều nơi cộng đồng người Cao Lan sinh sống (Tuyên
Quang, Thái Nguyên, Bắc Giang, Phú Thọ...). Lễ hội thể hiện những khát
khao, nguyện vọng chính đáng của người dân về một cuộc sống tươi đẹp
hơn, hạnh phúc ấm no hơn. Do vậy việc khai thác nghiên cứu bảo tồn lễ
hội Đám Sênh nhằm tôn vinh các giá trị nhân văn cao đẹp là một việc làm
có ý nghĩa, nhất là trong xu thế hội nhập hiện nay.
Nguồn: http://manghoidap.vn/Dam-Senh--Le-chay-nguoi-Cao-Lan-Yen-Bai-12495.html
Không có nhận xét nào :
Đăng nhận xét