Lễ hội Đền Và được tổ chức vào ngày 15/1 âm lịch, tại Đền Và, Thôn Vân Gia, Xã Trung Hưng, Sơn Tây, Hà Nội.
Tương
truyền thuở ấy, khi vua Hùng nghe lời Sơn Tinh trao ngôi vua cho Thục
Phán, đất nước trở lại cảnh thanh bình. Sơn Tinh cùng Mỵ Châu về sống
trên núi Ba Vì. Ngài thường du ngoạn bốn phương, hỏi thăm dân tình. Một
lần Ngài nhằm hướng mặt trời mọc đi đến quả đồi thấp ven dòng sông Tích.
Thấy đây là nơi thắng địa, Ngài dừng chân nghỉ ngơi vừa lúc trên trời
xuất hiện đám mây ngũ sắc từ phía núi Ba Vì bay tới kịp che mát một
vùng. Ngài cho đó là điềm lành, bèn cho lập tại chỗ một hành cung. Nơi
ấy nay là đền Và.
Từ khi có hành cung ở Đền Và, Thánh Tản thường
lui tới vùng đất bên kia sông Hồng. Một lần, trên đường trở về Đền Và,
Ngài dừng chân nghỉ ngơi tại một xóm nhỏ ven sông. Tuy đang tiết xuân
mát mẻ, nhưng vì đi đường xa gió bụi, nên Ngài muốn tìm nước để tắm giội
đôi chút. Nhìn quanh đấy, thấy một cô gái gánh đôi sọt đi cắt cỏ, Ngài
đến bên lựa lời chào hỏi rồi ngỏ ý nhờ cô gánh cho một gánh nước sông
Hồng. Cô gái tưởng chàng trai đùa lỡm nên cười ngặt nghẽo. Nhưng trước
vẻ chân thực của chàng trai cô gái rất ngạc nhiên rồi chối từ vì sọt của
cô chỉ đựng được cỏ, làm sao đựng được nước. Ngài cười và bảo cô cứ
giúp thử xem sao. Quả nhiên, đôi sọt đựng được nước thật.
Trong
khi Ngài thoả thuê tắm giội thì cô gái chạy về loan báo với dân làng có
chuyện lạ đời. Khi mọi người kéo đến nơi thì người tắm đã đi mất, xung
quanh còn phảng phất hương trầm. Lúc ấy dân làng mới bừng tỉnh, nhận ra
là chính đức thánh Tản vừa mới qua đây.
Lại nghe nói, khi mới gặp
cô gái, nhân chuyện cắt cỏ, Ngài còn bày cho cô cách làm liềm thay cho
con dao cô vẫn dùng để cắt được dễ hơn, nhanh hơn.
Ghi nhớ dấu
tích và công đức của Ngài, dân làng Di Bình (xã Vĩnh Ninh huyện Vĩnh
Tường tỉnh Vĩnh Phúc) đã dựng ngôi đền và đặt tên là đền Ngự Giội, ý
muốn nhắc việc Ngài đã đến ngự và tắm giội ở đó trước khi về đền Và.
Dân
sở tại Đền Và, dựa vào sự tích đám mây lành (chữ Hán là Vân già) xuất
hiện trên bầu trời quê mình mà đặt tên là làng Vân Gia. Từ đó, dân thôn
làm ăn phát đạt, càng chăm sóc việc hương khói thờ phụng Thánh Tản. Lễ
hội Đền Và diễn ra xuân thu nhị kỳ: mùa xuân mở vào tháng Giêng, mùa thu
mở vào tháng Chín.
Hội rằm tháng giêng Hàng năm lễ hội đền Và mở
vào ngày rằm tháng giêng. Cứ 3 năm thì tổ chức lễ hội lớn một lần vào
các năm Tý - Mão - Ngọ - Dậu. Năm lễ hội lớn ở đền Và có lệ tục rước
nước do dân làng Di Bình thuộc xã Vĩnh Thịnh, huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh
Phúc đảm nhiệm. Cũng vào năm tổ chức lễ hội lớn, các làng có liên quan
tín ngưỡng ở đền cùng nhau tổ chức một cuộc rước lớn. Tất cả có 8 làng
tham gia, gồm: Vân Gia, Thanh Trì, Nghĩa Phủ, Mai Trai, Đạm Trai thuộc
xã Trung Hưng; làng Phù Sa, Phú Nhi (Bần Nhi) thuộc xã Viên Sơn và làng
Di Bình (tỉnh Vĩnh Phúc).
Lễ hội
diễn ra trong một không gian rộng, được tổ chức chặt chẽ. Lễ hội bắt
đầu mở từ ngày 13 tháng giêng. Dân thôn Vân Gia lên đền dọn dẹp, trang
trí cờ hội. Buổi chiều dân các thôn rước cỗ kiệu của làng mình về đặt ở
sân trước nhà tiền tế tại đền Và. Các cỗ kiệu xuống thuyền qua sông. Cư
dân vạn chài ở trên sông tấp nập kéo tới, ghép thuyền lại thành một cầu
phao lớn cùng đưa đoàn rước sang sông và họ nhập vào đoàn rước trở thành
những người đi hội. Quan niệm của dân vào ngày này vạn chài nào trên
sông làm nhiều điều phúc thì Thánh Tản sẽ cho nhiều lộc lớn trong năm.
Sang
ngày 15 tháng giêng, ngày chính hội là những cuộc vui chơi, tiếp đón
khách thập phương đến đền Và dâng hương, hoa trái và viếng Đức Thánh
Tản. Ngày 15 ở sân trước nhà tiền tế có đấu vật. Các đô vật xứ Đoài đến
vật chầu bóng Thánh, sau đó diễn trò vui vật giật giải, một thú vui đua
sức, đua tài vốn rất được dân xứ Đoài hâm mộ. Lễ hội thu (rằm tháng 9
âm lịch) Lễ hội mở vào ngày 14 tháng 9 (âm lịch), dân làng các thôn Vân
Gia, Nghĩa Phủ, Thanh Trì, Mai Trai, Đạm Trai ùa ra đoạn sông Tích từ
Thượng Cầu Vang (giáp xã Đường Lâm) đến Hạ Mả Mang (giáp thôn Ái Mỗ)
cùng đánh bắt cá tập thể trên đoạn sông này. Mọi người mang những công
cụ đánh bắt cá như nơm, vó, xúc... Ai bắt được loại cá trắng, to thì
nộp cho làng, cá nhỏ mang về nhà. Cuộc đánh bắt cá đến khi nào chọn ra
đủ 99 con thì mang số cá đó về làm tiệc cá, thờ Đức Thánh Tản ở đền Và.
Lễ hội này dân gian gọi là lễ hội “ đả ngư ”. Trò đánh bắt cá tập thể
của 5 làng trên đoạn sông Tích có ý nghĩa lấy vui, lấy may. Ai được con
cá to tâm niệm năm ấy Đức Thánh Tản phù trợ cho làm ăn gặp nhiều may
mắn. Trong số 99 con cá ấy, được rửa sạch chế biến thành nhiều món dâng
lên đức Thánh Tản. Tất cả dân chúng thành kính trước uy linh của Ngài.
Cuối buổi, mọi người ngồi thụ lộc các món đặc sản từ cá trong không khí
sảng khoái. Có một chi tiết của lệ tục xưa ở đền Và qui định cơm ăn, cỗ
cúng ở đây không được dùng muối, mà phải ăn nhạt. Khi ăn cơm xong, quan
viên uống nước ăn trầu (lá trầu, cau, vỏ) nhưng không được dùng vôi. Vì
thế, dân gian có câu: "Hội đền Và trầu không vôi, xôi không muối"./.
Nguồn: http://manghoidap.vn/Le-hoi-Den-Va-Ha-Noi-12788.html
Không có nhận xét nào :
Đăng nhận xét