Tương truyền, vật cầu vốn là môn thể thao do tướng Phạm Ngũ Lão (đời
Trần) đặt ra để rèn luyện quân sỹ. Sau khi chiến thắng quân Nguyên trở
về, tướng quân Phạm Ngũ Lão cùng quân sĩ đã dùng củ chuối hột làm quả
cầu và chơi trò vât cầu để rèn luyện quân sĩ. Và từ đó, dân làng lấy
trò chơi này để đưa vào trò chơi đầu năm để đón xuân mới, lâu ngày trở
thành lễ hội vật cầu truyền thống của Kim Sơn. Lễ hôi vật cầu thường tổ chức vào ngày 6 tháng Giêng tại sân đình.
Ngay
từ sáng ngày 30 tết, 3 giáp và nhân dân trong làng đã nô nức chuẩn bị
làm cổng chào. Cổng chào được làm bằng tre quấn rơm và viết câu đối
'Kiến như đại tân, anh hùng trần lực, vật ngã giai xuân' (tạm dịch: Ngày
gặp gỡ lớn, toàn sức vật cầu, quyết giành phần thắng). Tối 30 tết cả
làng ra đình làng để tế thành hoàng làng.
Trong
làng có 24 dòng họ và được chia làm 3 giáp: Giáp Đượng, giáp Nam và
giáp Bắc, mỗi giáp 8 dòng họ. Mỗi giáp phải chọn cho giáp mình 6 người
trong đó có 1 ông làm tổng cờ mặc võ phục đầu chít khăn, chân quấn xà
cạp, tay cầm cờ đuôi nheo chỉ huy giành giật cầu và 5 đô vật. Đô vât
phải là những thanh niên khoẻ mạnh và chưa lập gia đình. Mỗi một giáp
phải dựng 1 cổng chào biểu tượng cho giáp của mình (giáp áo đỏ, giáp áo
vàng, giáp áo xanh)
Quả cầu được làm bằng củ chuối hột nặng 20
kg, củ chuối hột phải già và lâu năm và phải do ông trưởng làng đi tìm,
đào mang về đảm bảo tươi, nhẵn, trơn, cỡ bằng cái thúng khảo (đường kính
30 - 40cm).Quả cầu được bọc giấy hồng điều có gắn hình tứ linh: Long,
Ly, Qui, Phượng. Sau khi trang trí xong thì được đặt trên mâm bồng trong
kiệu để ở án thờ trong đình làng .
Sới vật cầu trên sân đình có
hình con nhạn bằng cát đen. Lỗ cầu cái đào ở giữa sân chính rốn con nhạn
có đường kính khoảng 1 mét, sâu chừng 0,7m, ba góc sân có 3 lỗ cầu quân
nhỏ hơn.
Chiều ngày 5 tết âm lịch, nhân dân và Ban tổ chức lễ
hội tổ chức tế Thành hoàng và tế quả cầu. Sáng mùng 6 tết, từ 7 giờ, các
già làng đã tổ chức làm lễ rước cầu từ trong đình ra ngoài sân đình và
ban lộc cho các giai vật cầu. Đúng giờ Thìn (10 giờ sáng) người ta rước
kiệu ra đình. Đoàn rước cầu gồm: kiệu rước ảnh Bác Hồ, đoàn cờ hội, bát
âm, bát biểu, quả cầu biểu tượng, quả cầu vật, đoàn tế nam, tế nữ, tổ
múa cờ, múa rồng, tổ trọng tài, sau đó mới là đoàn giai vật cầu.
Quả
cầu được đặt vào lỗ cái. Sau tiếng 'cắc' trống vang lên; cuộc vật bắt
đầu. Vào cuộc, giai cầu nhảy xuống lỗ cầu cái tung lên, quả cầu tròn
nhẵn lại rắn nặng khó bấu khiến các đội tranh giành đến là hào hứng. Có
lúc cầu được cả 30 chục cánh tay dâng lên cao, khi lại lăn lông lốc kéo
cả 15 giai cầu đổ xuống. Cả chục chàng trai lăn xả vào quả cầu tranh
giành, mong đưa về được sân nhà. Nắng xuân hanh vàng. Mưa xuân lất phất.
Quả cầu trơn đẫm nước, đẫm nhựa và tắm bùn. Còn các chàng trai thì nhễ
nhại mồ hôi, cơ bắp nổi lên cuồn cuộn. Tất cả chìm trong tiếng trống
thúc, tiếng người hò reo không ngớt...
Thi vật gồm 3 hiệp, mỗi
hiệp 3 phút. Khi giáp nào thắng cuộc (đưa được nhiều số lần quả cầu về
sân mình nhất), tiếng hò reo lại vang dậy như sấm. Kết hội, quả cầu được
ném xuống hồ bán nguyệt trước cửa đình. Người dự hội thường ào xuống
tranh giành lấy một miếng về ăn lấy 'phước' của thần làng.
Vật cầu Kim Sơn quả là một lễ hội đặc sắc, mỗi năm lôi cuốn hàng ngàn du khách vào cuộc vui ồn ã, bất tận.
Nguồn: http://manghoidap.vn/Le-hoi-vat-cau-Kim-Son-Hai-Phong-12731.html
Không có nhận xét nào :
Đăng nhận xét