Lễ Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây
có nghĩa là “Vào năm mới” (còn gọi là lễ chịu tuổi), là lễ Tết lớn nhất
trong năm của người Khmer, diễn ra từ 13 đến 15 tháng 3 Âm lịch hàng
năm, tại xã Lộc Khánh, Lộc Hưng (Lộc Ninh).
Hằng năm, cứ đến
trung tuần tháng tư dương lịch, đồng bào Khmer ở Nam bộ tổ chức lễ Chôl
Chnăm Thmây, còn gọi là Lễ vào năm mới, (tức là ngày Tết của người
Khmer). Theo quan niệm của đồng bào Khmer thì đây là lúc giao mùa giữa
mùa nắng và mùa mưa. Giai đoạn này, cây cỏ trở nên tươi tốt và thiên
nhiên đầy sức sống. Chính sự đâm chồi nẩy lộc của cây cối mà người Khmer
quan niệm là sự khởi đầu của một năm mới, gọi là Chôl Chnăm Thmây.
Sự
tích Chôl Chnăm Thmây được lưu truyền như sau, ngày xưa có một cậu bé
tên Thom Ma Bal, rất thông minh, biết đem sự hiểu biết của mình truyền
bá cho mọi người. Dân chúng rất thán phục và rất thích nghe cậu thuyết
giảng. Tài trí Thom Ma Bal ngày càng lan rộng đến tận thượng giới. Các
vị thiên thần cũng xuống trần gian xin nghe Thom Ma Bal thuyết giảng. Do
vậy, những buổi thuyết giảng của thần KaBưl Maha Brưm trên thượng giới
ngày càng vắng vẻ.
Thần
Kabưl Maha Brưm rất có uy thế trên thượng giới lấy làm tức giận. Thần
đã cho gọi hết các vị thiên thần trở về, cấm không cho xuống trần gian
nghe thuyết giảng. Đồng thời thần tìm cách hãm hại Thom Ma Bal. Thần đã
đặt ra ba câu đố bắt Thom Ma Bal phải trả lời. Nếu không trả lời được
thì Thom Ma Bal phải dâng mạng sống cho thần. Nhưng Thom Ma Bal đã trả
lời được câu đố của Thần Kabưl Maha Brưm. Và theo lời hứa thần đã tự cắt
đầu của mình.
Ngày nay, khi đến chùa của người Khmer bất kỳ, ta
thường thấy đầu thần Ka Bbưl Maha Brưm (Thần Bốn Mặt) được thờ trong các
tháp xây trong chùa. Nơi đặt đầu của thần là vị trí trung tâm, là bàn
thờ chính trong các nghi lễ tôn giáo cũng như các nghi lễ truyền thống
được tổ chức trong chùa.
Cùng với Tết cổ truyền của cộng đồng các
dân tộc Việt Nam, Tết Chôl Chnăm Thmây của cộng đồng Khmer vẫn còn lưu
giữ những phong tục lễ, Tết rất độc đáo. Với họ, tấm lòng kính Phật là
một đức tin bất di bất dịch, bởi trong tư duy đơn giản của mọi người,
đức Phật từ bi là trên hết.
Tết Chôl Chnăm Thmây được tiến hành theo phong tục của người Khmer diễn ra trong ba ngày theo những nghi lễ sau:
Ngày thứ nhất:
Chọn ra một giờ tốt (7 giờ sáng hoặc 5 giờ chiều, hay 12 giờ đêm tùy
theo từng năm), mọi người tắm gội, ăn mặc đẹp và mang theo lễ vật vào
chùa làm lễ rước lịch “Maha Sangkran”. Lễ này được vị Acha hướng dẫn mọi
người xếp hàng đi ba vòng quanh chính điện làm lễ, sau đó mọi người lễ
Phật tụng kinh mừng năm mới. Đêm xuống, trai gái trong phum, sóc tụ tập
về sân chùa, tham gia các sinh hoạt vui chơi giải trí, múa dù-kê,
rô-băm, lâm-thôl...
Ngày thứ hai: Buổi sáng,
Phật tử làm lễ dâng cơm cho các sư sãi. Theo tục lệ nhà chùa, vào ngày
sóc, vọng, ngày Tết, lễ... các tín đồ đi chùa lạy Phật và dâng cơm mời
các nhà sư, đáp lại các nhà sư sẽ làm lễ tạ ơn cho những người làm ra
hạt thóc, cũng như đưa những vật thực đến những linh hồn thiếu đói và
sau khi ăn, các sư sãi làm lễ chúc phúc cho Phật tử.
Buổi chiều,
là lễ đắp núi cát, mọi người tìm cho mình mớ cát sạch đem đến chùa, theo
chỉ dẫn của vị Acha, tất cả những người có mặt sẽ đắp thành ngọn núi
nhỏ ở chín hướng. Núi cát là tượng trưng cho vũ trụ và núi thứ chín ở
giữa là trung tâm của thế giới. Tiếp theo là phần lễ quy y cho núi, đến
ngày hôm sau thì làm lễ xuất thể.
Tất cả các nghi lễ này đến ngày
nay được gìn giữ gọi là Anisong Puôn Phnom khsach, nghĩa là “Phúc duyên
đắp núi cát” - Đây là một tập tục lưu truyền theo sự tích về một người
làm nghề săn bắn từ lúc trẻ đến già đã giết rất nhiều loài thú. Ông được
một nhà sư hướng dẫn tích phước bằng cách đắp núi cát, về già ông luôn
ám ảnh bởi những loài thú mà ông đã săn bắn, chúng lúc nào cũng đòi mạng
ông, nhưng nhờ tích phước từ việc đắp núi cát nên ông tỉnh táo bảo các
loài chim muông hãy đi đến hết những hạt cát mà ông đã đắp, sau đó hãy
đòi nợ ông. Nhưng do ông đã đắp quá nhiều núi cát nên các loài thú không
tài nào đi hết, nên bọn chúng kéo nhau đi và từ đó ông thợ săn già cố
gắng tích đức cho đến một ngày ông về với cõi Phật.
Ngày Tết thứ ba là ngày lễ tắm Phật:
Lễ này được diễn ra sau khi các tín đồ dâng cơm sáng và trưa cho các vị
sư sãi. Lễ được tổ chức theo nghi lễ là dùng nước tinh khiết có ướp
nước hoa cùng nhang đèn cúng Phật. Họ dùng những nhành hoa vẫy những
giọt nước hoa lên tượng Phật, sau đó là tắm cho các nhà sư cao niên. Kế
tiếp, các nhà sư đến những ngôi tháp dựng hài cốt, các nghĩa trang, làm
lễ cầu siêu cho vong linh người đã khuất và cuối cùng là lễ tắm tượng
Phật tại gia. Sau nghi lễ, các con cháu mời ông bà, cha mẹ đến để tạ lễ,
xin tha thứ những lỗi lầm, thiếu sót trong năm cũ, để sang năm mới mọi
người trong gia đình phấn đấu tốt hơn. Sau ba ngày lễ Tết, mọi sinh hoạt
của cộng đồng người Khmer trở lại bình thường và sẵn sàng bước vào vụ
mùa mới.
Trong ngày Tết Chôl Chnăm Thmây, người dân Khmer làm
bánh tét và mang theo cùng các loại hoa quả đến chùa để cúng dường với
mong ước được may mắn, hạnh phúc trong cuộc sống.
Cùng với Tết cổ
truyền của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, Tết Chôl Chnăm Thmây của
cộng đồng Khmer vẫn còn lưu giữ những phong tục lễ, Tết rất độc đáo. Với
họ, tấm lòng kính Phật là một đức tin bất di bất dịch, bởi trong tư duy
đơn giản của mọi người, đức Phật từ bi là trên hết./.
Nguồn: http://manghoidap.vn/Le-tet-Chol-Chnam-Thmay-Binh-Phuoc-12606.html
Không có nhận xét nào :
Đăng nhận xét